Halibut atlantycki Hippoglossus hippoglossus

Halibut jest żarłoczną rybą drapieżną,która poluje na dorsze,plamiaki i inne ryby denne.Zapuszcza się także w wyższe warstwy wody.Halibut atlantycki może osiągać długość 3-4 metrów i ważyć ponad 300 kg.

WYSTĘPOWANIE

Wybrzeże Norwegii,Szkocja,Grenlandia,Nowa Fundlandia,Irlandia i Morze Barentsa.W Norwegii jest także hodowany. 

STAN

Powolny wzrost i późne dojrzewanie płciowe sprawiają,że halibut jest bardzo wrażliwy na nadmierne połowy.Prawie wszędzie populacje tego gatunku są zagrożone.W naszych sklepach najczęściej możemy spotkać halibuta z populacji grenlandzkich.Jest to tzw.halibut niebieski lub halibut mniejszy(Reinhardtius hippoglossoides).Gatunek ten jest dużo mniejszy-osiąga maksymalnie do 120 cm długości i 45 kilogramów.

Zalecenia:czerwone światło

Jeżeli natrafisz w sklepie na halibuta atlantyckiego,w żadnym wypadku go nie kupuj.Jest on zagrożony wyginięciem.

Szprot Sprattus sprattus

Szprot przypomina śledzia,ale osiąga mniejsze wymiary.Podobnie jak w przypadku śledzi,wymiary poszczególnych podgatunków mogą się bardzo od siebie różnić.

Szprot bałtycki ma mniejszą zawartość tłuszczu i inny smak niż szprot pochodzący z Oceanu Atlantyckiego.Ryby z Bałtyku odławiane są głównie w celu  produkcji konserw,takich jak„sardynki”lub„byczki”oraz na mączkę rybną i olej rybny.

WYSTĘPOWANIE

Szprot występuje w Bałtyku,Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym.

STAN

Szprot w Bałtyku nie jest obecnie zagrożony.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj szprota bez obaw.Stanowi niższe ogniwo łańcucha pokarmowego.Z punktu widzenia zasobów spożywanie takich organizmów jest korzystniejsze.

Szczupak Esox lucius

Szczupak jest rybą drapieżną i jego pożywienie stanowią właściwie wyłącznie inne ryby,często inne szczupaki.Jego ofiary osiągają nawet dwie trzecie jego własnej wagi.

Szczupak może osiągać wielkość ponad 1,5 metra i ważyć ponad 25 kg!Rozmnaża się w marcu i kwietniu.Mięso szczupaka jest bardzo cenione,szczególnie w Europie Środkowej i Południowej. 

WYSTĘPOWANIE

W jeziorach,rzekach i słonawej wodzie.Chętnie przebywa w zaroślach trzcinowych i w płytkich wodach przy plażach. 

STAN

W jeziorach i rzekach stan populacji jest względnie stabilny.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj szczupaka pochodzącego z jezior i rzek oraz z zarządzanych w sposób zrównoważony stad bałtyckich.Nie kupuj ryb mniejszych niż 40 cm lub dłuższych niż 75 cm.

Plamiak Melanogrammus aeglefinus

Plamiak należy do ryb dorszowatych.Żywi się zwierzętami z dna,takimi jak wężowidła,omułki czy wieloszczety.Dorosłe plamiaki żywią się także innymi rybami.

Plamiak może osiągać 1 metr długości i ważyć do 14 kg.Tempo wzrostu różni się w zależności od miejsca występowania–np.plamiak z Morza Północnego osiąga dojrzałość w wieku 3-4 lat,przy długości ciała około 30–40 cm. 

WYSTĘPOWANIE

Najwięcej w Morzu Północnym,Morzu Barentsa i wokół Islandii. 

STAN

Populacje plamiaka,po wielu latach nadmiernych połowów,odbudowują się.Stabilne stada występują obecnie w Morzu Północnym oraz cieśninach Kattegat i Skagerrak.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj bez obaw plamiaka pochodzącego z Morza Północnego oraz cieśnin Kattegat i Skagerrak.Unikaj kupowania ryb mniejszych niż 35 cm,ponieważ nie miały one jeszcze szansy wydać na świat potomstwa.Filety powinny być dłuższe niż 25 cm.Pytaj także o sposób połowów plamiaków i unikaj kupowania ryb łowionych metodą trałowania dennego,która powoduje ogromny przyłów innych zagrożonych gatunków.Kupuj śmiało plamiaka z certyfikatem MSC.

Omułek jadalny Mytilus edulis

Omułki żyją na kamieniach,skalistym dnie i innych stałych podłożach na głębokości około 10 metrów,najchętniej w miejscach,gdzie woda jest w ruchu.

Omułki nie są duże–dorosły osobnik mierzy zazwyczaj do 10 cm.W Bałtyku gatunek ten występuje w ogromnych ilościach,osobniki są jednak zbyt małe,aby mogły być komercyjnie poławiane.Stanowią natomiast wymarzony pokarm dla innych organizmów morskich.Omułki są także hodowane.Nie trzeba ich karmić,ponieważ żywią się planktonem,który filtrują z wody.Dzięki temu sposobowi odżywiania są naturalnym filtrem wody.

WYSTĘPOWANIE

Wzdłuż wybrzeży Atlantyku i w Bałtyku.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj bez obaw zwłaszcza świeże omułki hodowlane,ich hodowla nie zagraża środowisku.

Okoń europejski Perca fluviatilis

Okoń jest smaczną rybą,której mięso cenione jest już od tysięcy lat.W przeszłości ości i łuski wykorzystywane były do wyrobu klejów i ozdób.

Okoń zazwyczaj osiąga 2 kg wagi,największe osobniki mogą jednak dorastać nawet do 4 kg.Mówi się,że okoń„bierze na wszystko”,dlatego też od dawna jest popularną rybą wśród wędkarzy.

WYSTĘPOWANIE

Rzeki i jeziora w całym kraju,a także słonawe wody zatok Bałtyku.

STAN

Populacje okonia na terenie Polski są w dobrym stanie.Jedynie liczebność populacji zamieszkujących północną część Bałtyku wykazują tendencję spadkową.

Czy wiesz,że?

• W mało żyznych wodach,zawierających znaczne ilości azotanów,występują bardzo liczne populacje skarłowaciałych okoni. 
• Połowy rekreacyjne okonia są dziewięciokrotnie większe niż te wykonywane przez zawodowych rybaków.

Zalecenia:zielone światło 

Kupuj bez obaw okonie pochodzące z wód słodkich i od lokalnych rybaków przybrzeżnych.Unikaj kupowania ryb mniejszych niż 15 cm.

Makrela Scomber scombrus

Makrela to wytrwały i szybki pływak.Żyje w otwartych wodach,gdzie pływając blisko powierzchni poszukuje pokarmu.Żywi się skorupiakami i drobnymi rybami,np.śledziami.

Makrele żyją w ławicach.Podczas polowań wszystkie osobniki w ławicy poruszają się synchronicznie w tym samym kierunku.Ze względu na brak pęcherza pławnego gatunek ten jest znakomitym nurkiem–z łatwością przemieszcza się pomiędzy powierzchnią i dnem.Zimę makrele spędzają przy dnie na głębokości 150–200 metrów.Dojrzewają płciowo w wieku 3–4 lat i osiągają wtedy długość około 30 cm.Żyją do 20 lat. 

WYSTĘPOWANIE

Od Morza Północnego aż do Morza Śródziemnego,Morze Czarne,południowo-zachodni Bałtyk,okolice Islandii i Nowej Fundlandii. 

STAN

Stada w północno-wschodnim Atlantyku poławiane są obecnie w sposób zrównoważony przy użyciu selektywnych metod połowowych.Wiele z nich posiada już certyfikat MSC. 

CZY WIESZ,ŻE?

• Makrele potrafią przemieszczać się w ogromnych ławicach dochodzących do 100 metrów wysokości i 100 metrów szerokości.

Zalecenia:zielone światło 

Kupuj spokojnie makrele posiadające certyfikat MSC.Pytaj także o makrele pochodzące z lokalnych łowisk.

Łososie pacyficzne Oncorhynchus spp.

Łosoś może osiągać 150 cm długości i ważyć do 45 kg.Rzadko spotyka się jednak ryby większe niż 20 kg. W polskich sklepach spotkać możemy trzy odmiany tej ryby:łososia bałtyckiego,łososia norweskiego pochodzącego z hodowli oraz łososia pacyficznego.

Łososie pacyficzne(Oncorhynchus spp.),zaliczane do rodziny łososiowatych(Salmonidae),występują w wodach Morza Arktycznego,północnej części Oceanu Spokojnego oraz w ich zlewiskach.Charakteryzują się mocną,dobrze umięśnioną budową ciała,posiadają płetwę tłuszczową na grzbiecie przed płetwą ogonową.Ubarwienie ciała srebrzysto-oliwkowe,w okresie tarła ulega znacznym zmianom,szczególnie u samców,u których zachodzą zmiany morfologiczne-na grzbiecie powstaje garb,szczęki wyginają się na kształt haka.Dojrzałe płciowo łososie pacyficzne,podobnie jak łosoś bałtycki,wchodzą na tarło do rzek i potoków,pokonując nieraz odległość od kilku do kilku tys.km.Pożywienie łososi pacyficznych stanowią mniejsze ryby oraz bezkręgowce.Ikra łososi pacyficznych służy do wyrobu czerwonego kawioru a mięso koloru pomarańczowego posiada wysoką wartość konsumpcyjną. 

WYSTĘPOWANIE

Wody Morza Arktycznego,północna część Oceany Spokojnego oraz ich zlewiska

STAN

Populacja łososia pacyficznego poławianego u wybrzeży Alaski jest stabilna–poławiane tam ryby posiadają certyfikat MSC.

Zalecenia:zielone światło

W polskich sklepach jest już dostępny łosoś pacyficzny,poławiany u wybrzeży Alaski,posiadający certyfikat MSC-można go spożywać bez obaw.

Flądra(Stornia)Platichthys flesus

Flądra,zwana również stornią,najczęściej żyje w wodach słonawych i ujściach rzek.

Flądra zamieszkuje muliste i piaszczyste,miękkie dna.Spotkać ją można zarówno w wodach przybrzeżnych,jak i stumetrowych głębinach.Flądra aktywna jest w nocy,a w dzień leży zakopana w dnie.Żywi się małymi skorupiakami,wieloszczetami i mięczakami.Zimą prawie całkowicie przestaje się odżywiać i migruje do głębszych,bardziej słonych wód. 

WYSTĘPOWANIE

Wzdłuż wybrzeży całej Europy aż do Morza Barentsa i Morza Białego,w całym Bałtyku,szczególnie często w okolicach ujścia rzek. 

STAN

Flądra w Morzu Bałtyckim nie jest zagrożona. 

CZY WIESZ,ŻE:

• Większość fląder jest prawostronna–w momencie przeobrażenia większość fląder kładzie się na lewym boku,a ich lewe oko wędruje na prawą stronę.Tylko 30% osobników jest lewostronna.
• W miejscach gdzie flądra i gładzica odbywają tarło wspólnie,gatunki te często krzyżują się tworząc hybrydy.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj duże flądry bez obaw!Mięso tej ryby jest doskonałe!Uważaj jednak na wymiar ochronny-nie kupuj ryb krótszych niż 25 cm.

Dorsz bałtycki(stado wschodnie)Gadus morhua

Dorsze żyją w zimnych wodach,często na głębokości 500-600 metrów.Ogromne stada migrują setki kilometrów pomiędzy miejscem rozmnażania a miejscem żerowania.Dojrzała samica dorsza potrafi złożyć nawet kilka milionów ziaren ikry.Niestety tylko z nielicznych wyrosną dorosłe osobniki.

WYSTĘPOWANIE

Bałtyk,Morze Północne i północny Atlantyk od Morza Barentsa,aż po zachodnie wybrzeże Francji.W Bałtyku występują dwa stada dorszy–wschodnie i zachodnie,które odbywają tarło w różnym czasie. 

STAN

Bałtyckie stado wschodnie dorsza odbudowuje się,po wielu latach niskiej liczebności.Według najnowszych danych,dorsza z tego stada jest obecnie trzy razy więcej niż w roku 2006. Stado zachodnie utrzymuje się na stabilnym,ale nadal niskim poziomie.Stan populacji dorsza poprawił się dzięki mądremu,perspektywicznemu zarządzaniu zasobami tego gatunku,działaniom na rzecz dostosowania skali połowów do wielkości zasobów,skutecznemu systemowi kontroli,który wyeliminował w dużej mierze nielegalne połowy oraz sprzyjającym warunkom środowiskowym.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj dorsza ze stada wschodniego na Bałtyku.To głównie tego dorsza poławiają polscy rybacy.Śmiało sięgaj także po dorsza z Morza Barentsa oraz tego z certyfikatem MSC.Nie kupuj dorsza mniejszego niż 40  cm,dopiero przy tej długości osiąga on dojrzałość płciową.Nie kupuj także filetów mniejszych niż 30 cm.

Karp Cyprinus carpio

Karp jest jedną z najważniejszych ryb hodowlanych w Polsce.

Karp występuje w polskich jeziorach i rzekach, nie jest to jednak jego naturalne środowisko-został tam wprowadzony sztucznie lub uciekł z hodowli.W środowisku naturalnym w Polsce karp nie rozmnaża się.Spowodowane jest to zbyt niską temperaturą wody.Przez wędkarzy karp jest uważany za rybę waleczną i przebiegłą.Według szacunków na świecie odławia się ok.200 tys.ton karpia rocznie. 

WYSTĘPOWANIE

W naturze w zlewiskach Morza Czarnego,Kaspijskiego i Aralskiego.Liczne odmiany hodowlane są rozpowszechnione zarówno w hodowli,jak i w naturze niemal na całym świecie.

Zalecenia:zielone światło

Kupuj karpia bez obaw.W polskich sklepach znajdziesz tylko karpie hodowlane.

Poradnik"Jaka ryba na obiad?"

Jedzenie ryb od wieków utożsamiane jest ze zdrowym stylem życia.Potwierdzają to badania naukowe–wybór mięsa ryb jako źródła białka w codziennej diecie korzystnie wpływa na organizm.Niestety zasoby ryb na świecie drastycznie maleją–3 na 4 stada komercyjnie poławianych gatunków są zagrożone wyginięciem,głównie na skutek nadmiernych połowów.Musimy działać w celu ich ochrony–aby zapewnić przetrwanie gatunków oraz zdrowe źródło pożywienia przyszłym pokoleniom.W wydanym po raz trzeci przez WWF Polska poradniku„Jaka ryba na obiad?”znalazły się informacje na temat najczęściej spotykanych w handlu ryb i owoców morza.Informacje te pomogą wybrać podczas zakupów te ryby i owoce morza,których przetrwanie nie jest zagrożone.

Pamiętaj–to od twoich codziennych wyborów konsumenckich zależy jakie gatunki łowią rybacy i które z nich przetrwają!

Zrównoważone rybołówstwo

Na całym świecie zasoby ryb są zagrożone,jednak to Unia Europejska przoduje w niechlubnych statystykach.Ponad 85% populacji ryb łowionych na cele handlowe w wodach Unii jest przełowiona,a prawie 1/3 europejskich ryb,w tym tzw.ikony morza takie jak tuńczyk błękitnopłetwy,znajdują się na granicy wyginięcia.Rezultaty nadmiernej eksploatacji łowisk najlepiej pokazuje historia populacji dorsza u wybrzeży Nowej Fundlandii w Kanadzie.W 1992 roku,w wyniku wieloletnich intensywnych połowów,pozornie niewyczerpane łowisko dorsza załamało się-zabrakło w nim ryb.W rezultacie 40 tysięcy osób straciło pracę.Od tego wydarzenia minęło już 18 lat,tymczasem populacja dorsza nadal nie może się odbudować.Mimo takich uderzających przykładów katastrofalnych skutków przełowienia,rybołówstwo nadal przyczynia się do pogarszania kondycji mórz i oceanów.Wynika to przede wszystkim z chaotycznych i nastawionych na krótkoterminowe zyski praktyk rybackich i nieskutecznego systemu zarządzania rybołówstwem-zbyt wysokich limitów połowowych,zbyt długich sezonów połowowych oraz zbyt dużej liczby statków.Zdaniem WWF,problemy,z którymi zmaga się rybołówstwo,można rozwiązać.Szansą na usprawnienie systemu zarządzania połowami jest trwający obecnie proces reformy Wspólnej Polityki Rybackiej Unii Europejskiej.Reforma ta jest najprawdopodobniej ostatnią szansą na powstrzymanie wymierania gatunków ryb,tym ważniejsze są zatem jej rezultaty.Aby nie zaprzepaścić tej szansy,w polityce rybackiej muszą zostać wprowadzone radykalne zmiany mające na celu zagwarantowanie stabilności zasobów.Aby to osiągnąć,konieczne jest nie tylko dostosowanie liczby statków do liczebności populacji ryb,ale także objęcie wszystkich gatunków ryb poławianych na cele handlowe długoterminowymi,bazującymi na rzetelnych danych naukowych planami zarządzania ich zasobami.Zarządzanie powinno odbywać się na poziomie regionalnym,gdzie rybacy wspólnie z innymi zainteresowanym stronami(naukowcami,organizacjami pozarządowymi,producentami,przetwórcami,konsumentami)zarządzaliby zasobami pod stałym nadzorem Unii Europejskiej.

Morza i oceany zajmują 90% powierzchni Ziemi.

Wytwarzają 70% dostępnego tlenu,wywierają decydujący wpływ na naszą pogodę,pozwalają na utrzymanie różnych gałęzi gospodarki i dostarczają nam pożywienia.Podstawę diety dla prawie miliarda ludzi na świecie stanowią ryby i owoce morza,a ponad 200 milionów ludzi utrzymuje się z rybołówstwa.Niestety z powodu zanieczyszczeń,nadmiernego ruchu morskiego,przyłowów i przełowienia(czyli nadmiernej,niekontrolowanej eksploatacji łowisk sprowadzającej populacje poławianych gatunków poniżej poziomu bezpiecznego dla ich odtworzenia),nasze morza i oceany wraz ze znajdującą się w nich fauną i florą są obecnie w olbrzymim niebezpieczeństwie.¾ łowisk na świecie jest już całkowicie wyeksploatowanych lub przełowionych.Od lat 50-tych aż 90% dużych ryb zostało już wyłowionych,a ogromna część morskich siedlisk została zdewastowana przez szkodliwe dla środowiska metody połowowe.Co więcej,każdego roku w wyniku stosowanych obecnie metod połowu,27 milionów ton niewymiarowych i niechcianych ryb(tzw.przyłowu)łapie się w rybackie sieci,po czym wrzucane jest-często martwe-do wody.Żółwie morskie,foki,morświny,delfiny i wiele innych zwierząt zaplątuje się przypadkowo w sieci lub ginie w kolizjach ze statkami.Te złapane w sieci są następnie wyrzucane za burtę,przeważnie już nieżywe.Jeśli nie zmienimy naszego sposobu korzystania z morskich bogactw,to wszystkie obecnie eksploatowane komercyjnie łowiska zostaną prawdopodobnie wyczerpane do 2048 roku.Od plastikowych reklamówek po pestycydy–do mórz i oceanów trafiają miliony ton odpadów.W naszych wielkich wodach lądują nawozy,śmieci,ścieki i toksyczne chemikalia,a także duże ilości ropy naftowej.To dodatkowo pogarsza sytuację ekosystemów morskich,które-podobnie jak człowiek-mają pewną granicę tolerancji na szkodliwe czynniki z zewnątrz.Jeśli zniknie życie w naszych oceanach,zniknie nie tylko pożywienie dla prawie miliarda osób,ale ucierpi także przemysł,a wraz z nim około 200 milionów utrzymujących się z rybołówstwa ludzi.Dlatego zachowanie morskich siedlisk i promowanie zrównoważonego rybołówstwa jest ważne tak dla ludzi,jak i dla środowiska.WWF dba o ochronę bioróżnorodności naszych mórz i oceanów również po to,by zachować ich zasoby dla przyszłych pokoleń.